Welkom
Hartelijk welkom op de website van Tijdschrift Taal, een samenwerkingsproject tussen LOPON², Onderwijsontwikkeling Nederland en SLO, uitgegeven door Uitgeverij Van Gorcum.
Bekijk alle columns
Word abonnee
Bekijk hier de optiesRedactie
Neem contact op met de redactieExpliciet woordenschatonderwijs voor alle leerlingen?
Erna van Koeven, Anneke Smits
Een grote woordenschat is belangrijk voor het begrijpen en produceren van taal. In dit artikel vragen we ons af waarom het ons niet goed lukt om woordenschatonderwijs te geven dat de woordenschat van leerlingen ook daadwerkelijk vergroot. Is het eigenlijk wel zinvol om alle leerlingen expliciet woordbetekenissen aan...
Wanneer groepswerk écht rendeert
Een praktijkonderzoek
Jan T'Sas
De meeste Nederlandstalige boeken over groepswerk geven nuttige adviezen over soorten opdrachten, organisatie en taakverdeling, en manieren om een werksfeer te creëren. Eén cruciaal aspect bleef echter lange tijd onderbelicht: het spreken zelf, meer bepaald de juiste gespreksregels. Niet dat leraren daar niets over ...
Leesbevordering op de pabo
Hoe pabodocenten de leesbevorderaars van de toekomst opleiden
Marleen Kieft
De vraag hoe het leesplezier van kinderen te vergroten lijkt actueler dan ooit. Pabo’s vervullen daarbij een belangrijke rol, want pabostudenten zijn immers de leesbevorderaars van de toekomst. In dit artikel beschrijf ik de resultaten van een landelijk onderzoek naar leesbevordering op de pabo.
Lezen, experimenteren, begrijpend lezen
Hoe begrijpend leesonderwijs en W&T-onderwijs elkaar kunnen versterken
Martine Gijsel, Anna Hotze en Miriam Knoef
Hoe kun je begrijpend lezen en onderwijs in Wetenschap en Technologie (W&T) effectief integreren? En wat hebben leerkrachten daarvoor nodig? Deze vragen staan centraal in het onderzoek van TechYourFuture dat wordt uitgevoerd door Hogeschool Saxion, Hogeschool iPabo, Eduseries en CED-groep. Dit artikel beschrijft de ...
De macht van het woord
Arend van Dam
Het klinkt wellicht niet geloofwaardig uit de mond van een kinderboekenschrijver, maar het is toch echt zo: als kind was ik niet zo talig. In mijn herinnering deed mijn oudere zus Marieke meestal het woord. Ik zweeg. Het zijn vooral de kinderboeken van W.G. van de Hulst die mij de taal hebben binnengelokt. Mijn moed...
Leesmotivatie in meertalige klas
Over het inzetten van thuistalen om leesmotivatie te vergroten
Phaedra Wouters
In mijn laatste jaar binnen de lerarenopleiding op de Hogeschool te Antwerpen, voerde ik een afstudeeronderzoek uit naar de impact van het inzetten van thuistalen om leesmotivatie bij kinderen van de lagere school te vergroten. Na een relatief beknopt theoretisch onderzoek ging ik met de derde graad van Stedelijke B...
Leesbaar en vloeiend schrijven met de hand blijf belangrijk
Margo van Hartingsveldt en Anneloes Overvelde
Schrijven is een schoolse vaardigheid. Kinderen leren methodisch woorden, zinnen en teksten schrijven als ze ongeveer zes jaar oud zijn en maken er vervolgens gedurende hun hele schoolloopbaan gebruik van. Ondanks de toename van het gebruik van computers, tablets en smartphones blijft schrijven een belangrijke vaard...
Agenda
Netwerkdag 25 en 30 maart
Op 25 en 30 maart 2021 (15.00-17.00 uur) organiseert het Landelijk Netwerk Taal een netwerkdag ¨Meertaligheid op de basisschool¨.
Netwerkdag voor taalspecialisten
Op 15 april 2021 organiseert het Landelijk Netwerk Taal een netwerkdag voor taalspecialisten. Het thema is ¨De taaldomeine...
Blikvangers
Leer ze lezen
In Leer ze lezen, praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs zijn 23 kernpublicaties uit de schatkamer van het internationale onderzoek bijeengebracht. Leer ze lezen bestrijkt het hele palet van ontluikende geletterdheid tot en met tekstbegrip en geeft uitsluitsel over het belang van...
Blikvangers
Met enige regelmaat verschijnen er publicaties die (mede) geschreven zijn door medewerkers van EDventure, LOPON2 of SLO (met uitzondering van de publicatie van Stichting Lezen ´De doorgaande leeslijn´).
Agenda
24 september en 6 oktober
Het (formatief) volgen van de taalontwikkeling
Het Landelijk Netwerk Taal organiseert op 24 september en op 6 oktober twee digitale netwerkbijeenkomten die in het teken staan van het volgen van de taalontwikkeling en van de waarde van formatief evalueren daarbij. Deelname is gratis.
...
Werken aan leesbegrip én leesmotivatie met behulp van schurende en naburige teksten
Lezen … argumenteren: meer lezen … meer weten
Hugo van den Ende, Wenckje Jongstra
Katholieke Pabo Zwolle experimenteert al een aantal jaar met de inzet van ‘rijke, schurende en naburige teksten’ in het basisonderwijs, vanuit de opvatting dat het onderwijs in begrijpend lezen geen geïsoleerde taak is: versterking van leesbegrip en leesmotivatie gaat het beste samen met kennisvermeerdering in een l...
Taal voor het leven?
Theo Klinkien
Wat is taal eigenlijk? Die vraag hield mij regelmatig bezig in mijn functie als bestuurder van zo’n 24 basisscholen. Vanuit die rol besprak ik met schooldirecteuren de opbrengsten van de kernvakken. Het viel mij op dat wanneer het in deze gesprekken over het kernvak taal ging, vooral het instrumentele aspect ervan c...
Van de redactie
Mirjam Snel
Terwijl ik dit redactioneel schrijf, woedt er buiten een crisis van pandemische omvang. Een crisis waarin we aan een nieuwe werkelijkheid in het dagelijkse leven vorm moeten geven. Een werkelijkheid waarin we in de rij staan voor de supermarkt, met een boog om elkaar heen lopen, praten tegen beeldschermen, elkaar ni...
Leren en lezen in de zaakvakken
Een contrastieve analyse: informatieve teksten in zaakvakken toen en nu
Piet Litjens
Het is alom bekend dat eerst met de opkomst van de fotografie, de film, televisie en later internet en social media de verhouding tussen tekst en beeld aanzienlijk is veranderd. Ooit domineerde op een gemiddelde pagina in een krant, tijdschrift of schoolboek de tekst en deze werd afgewisseld met een enkel plaatje of...
De ‘open vraag’ als verzamelbegrip
Verschillende typen ‘open vragen’ en hun gevolgen voor klassengesprekken
Annerose Willemsen
In aanbevelingen aan leerkrachten voor het houden van klassengesprekken over teksten wordt het stellen van ‘open vragen’ vaak geadviseerd als middel om het gesprek op gang te krijgen en te ondersteunen. Wat een ‘open’ vraag precies is en hoe die geformuleerd zou moeten worden, wordt echter niet specifieker dan ‘een ...
Redactioneel
Mirjam Snel
Van de redactie
Taaldenkgesprekken met nieuwkomers: Hoe help je leerkrachten uitdagende leermomenten te creëren?
Resi Damhuis en Hanna Kuijs
Taaldenkgesprekken zijn gesprekken waarin leerlingen samen denken, redeneren en leren. Dit soort gesprekken is niet alleen spannend en leerzaam voor taalvaardige leerlingen, maar juist ook voor leerlingen die Nederlands als tweede taal leren. Al met heel weinig Nederlands kunnen ze meedoen en al doende groeit hun ta...
Een stevige taalbasis voor iedereen
Joanneke Prenger en Gerdineke van Silfhout
De landelijk vastgelegde onderwijsdoelen zijn voor het laatst 13 jaar geleden herzien en daarom is het tijd voor een actueel curriculum dat bijdraagt aan de doorstroming van basis- naar voortgezet en vervolgonderwijs, de samenhang tussen vakken en een minder overladen programma. Voor negen leergebieden is binnen Cur...
Vaardige leerkrachten is wat goed voortgezet leesonderwijs nodig heeft
Eveline Wouters en Ria Geerse
Veel leestijd en lezen in zelfgekozen boeken biedt de mogelijkheid om zonder leesmethode goed en motiverend voortgezet leesonderwijs te geven. Daarmee verschuift het accent van het werken met een methode voor voortgezet lezen naar een onderbouwd leesbeleid waarin het belang van kennis en vaardigheden van leerkrachte...
Dyslexie: Modeverschijnsel en verdienmodel?
Lisa Siedenburg en Jitske Vogel
Tegenwoordig lijkt het wel alsof iedereen een taal- en/of leesprobleem, zoals dyslexie, heeft. Heb je moeite met het kiezen tussen d’s en b’s? Dyslexie. Problemen met spellingsregels? Dyslexie. Gaat het lezen te langzaam? Dyslexie. Commerciële praktijken schieten als paddenstoelen uit de grond en verdienen grof geld...
Iedereen kan meedoen in de natuur- en techniekles: Nederlandse ervaringen binnen een internationaal onderzoek naar inclusief, taalgericht onderwijs
Suzanne van Norden, Maaike Hajer, Jantien Smit
Elke leerkracht krijgt dagelijks te maken met grote cognitieve, sociaal-culturele en taalverschillen in de groep, wat differentiatie nodig maakt. Maar het apart begeleiden van groepjes leerlingen staat op gespannen voet met sociale integratie. De laatste tijd groeit de aandacht voor inclusie: manieren om een groep b...
De Taalronde: betere teksten door meer ideeën
Milou Uytdewilligen en Mienke Droop
Een verslag, een sollicitatiebrief, e-mail, tweet of appje. Bijna dagelijks houden we ons bezig met schrijven, een vaardigheid die essentieel is voor het functioneren in onze maatschappij. Goed schrijf- of stelonderwijs is dan ook van groot belang. De uitkomsten van het Inspectierapport uit 2011 zijn derhalve zorgel...
Literaire gesprekken: de motor voor ontwikkeling in leesvaardigheid en in leesmotivatie
Gertrud Cornelissen
Genieten van lezen is de drive voor verdere literaire ontwikkeling. Kinderen die lezen hoog in het vaandel hebben staan, ervan overtuigd zijn dat ze hier goed in zijn, lezen graag en veel, waardoor hun literaire competentie zich in een opwaartse spiraal verder ontwikkelt. Dit in tegenstelling tot kinderen die van zi...
Blikvangers
Redactie
Via deze rubriek houden we u op de hoogte van recente publicaties die (mede) geschreven zijn door medewerkers van EDventure, LOPON2 of SLO.
Agenda
Redactie
Via deze rubriek houden we u op de hoogte van recente bijeenkomsten waarin EDventure, LOPON2 of SLO een rol hebben.
Redactioneel
Anne-Christien Tammes
Van de redactie.
Meertaligheid in beeld: Animatieclips en verwerkingsactiviteiten over meertaligheid voor basisschoolleerlingen
Gerrit Jan Kootstra en Sharon Unsworth
Leraren en leerlingen komen telkens meer in aanraking met andere talen dan het Nederlands – scholen zijn in toenemende mate talig divers. Onderzoek suggereert dat het waardevol is om deze talige diversiteit als rijkdom te zien. Eén van de manieren om deze rijkdom te verzilveren is door het onderwerp meertaligheid te...
Naar meer grip op mondelinge vaardigheden. Doelgericht werken met behulp van krachtige routines en reflectie
Heleen Strating en Marian Bruggink
In dit artikel willen we een lans breken voor doelgericht werken aan de ontwikkeling van de mondelinge taalvaardigheid van leerlingen in de groepen 1 tot en met 8. Het mondelinge domein is alomtegenwoordig in klassen en lessituaties, maar uit het recente Peilingsonderzoek naar mondelinge taalvaardigheid in groep 8 k...
De beste stuurlui staan aan wal!
Mirjam Snel
Omdat iedereen op school heeft gezeten, heeft ook iedereen een mening over het (lees)onderwijs; het is net voetbal, ook daar staan de beste stuurlui aan wal. Op het schoolplein en tijdens verjaardagen praten ouders van schoolgaande kinderen, als zogenaamde deskundigen, over het onderwijs dat volgens hen niet deugt. ...
Herken kleuters met risico op latere leesproblemen
Marjolein Noé, Heleen Leysen, Joke Simons en Eline Van Kerckhove
Lezen is een vaardigheid die kinderen moeten leren. Het is nodig om hen daarin expliciet te stimuleren en te begeleiden. Sommige kinderen - de zogenaamde ‘risicolezers’ - beginnen met minder kansen of minder vaardigheden aan de leesontwikkeling en kunnen daardoor problemen ervaren bij de start van het leesonderwijs....
Close Reading: aandacht voor inhoud van de tekst
Marita Eskes
Zonder een goede leesvaardigheid is het onmogelijk om goed deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Het is daarom van essentieel belang dat kinderen op school goed leren lezen. Jarenlang stonden de leesstrategieën centraal tijdens de begrijpend leesles, maar daar komt door de opkomst van Close Reading verandering ...
Eerste hulp bij jeugdliteratuur. Een onderzoek naar het effect van lessen jeugdliteratuur op de literaire competentie van eerstejaars pabostudenten
Petra Moolenaar
Hoe kan ik weinig lezende pabostudenten laten ervaren dat het lezen van jeugdboeken van belang is voor de eigen ontplooiing en de ontplooiing van kinderen? En hoe laat ik deze studenten ontdekken dat zij door te werken aan hun eigen literaire competentieniveau ook de kinderen op de basisschool kunnen helpen om liter...
Beter Schrijven: effectief schrijfonderwijs voor de bovenbouw van het basisonderwijs
Tanja Janssen, Paul de Maat en Gert Rijlaarsdam
Schrijfonderwijs leek vroeger zo eenvoudig. De onderwijzer gaf een ‘stelopdracht´, de leerlingen leverden hun tekst in en kregen hun werk terug met een cijfer of een beoordeling in woorden erboven. Soms waren spelfouten verbeterd of stond er bemoedigend commentaar in de kantlijn. Inmiddels weten we dat er effectieve...
Blikvangers
Redactie
Via deze rubriek houden we u op de hoogte van recente publicaties die (mede) geschreven zijn door medewerkers van EDventure, LOPON2 of SLO.
Agenda
Redactie
Via deze rubriek houden we u op de hoogte van recente bijeenkomsten waarin EDventure, LOPON2 of SLO een rol hebben.